Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị viêm đường hô hấp trên… mẹ phải làm sao?

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, sức đề kháng còn non nớt nên dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường bên ngoài và rất dễ mắc bệnh về đường hô hấp trên. Theo thống kê, trung bình 1 năm người trưởng thành có thể mắc viêm đường hô hấp trên từ 2-4 lần. Nhưng con số này lên đến khoảng 10 lần ở trẻ.

Viêm đường hô hấp trên là gì?

Đường hô hấp trên bao gồm những bộ phận như mũi, hầu, họng, xoang và thanh quản. Đây là những cơ quan tiếp xúc trực tiếp với không khí, “chịu đựng” mọi điều kiện bất lợi của môi trường bên ngoài như: khói bụi, nóng, lạnh, virus, vi khuẩn, nấm mốc,… và rất dễ dẫn đến tình trạng viêm đường hô hấp trên.

Viêm đường hô hấp trên là tập hợp của nhiều bệnh khác nhau: viêm mũi, họng, thanh quản, viêm VA, cảm lạnh,… Đây là căn bệnh thường gặp hàng năm vào mùa khô hanh và mùa đông, dễ mắc và tái diễn nhiều lần.

Mặc dù đây là bệnh nhẹ, dễ điều trị nhưng hay tái phát và nếu chủ quan có thể lan xuống đường hô hấp dưới hay chuyển sang mãn tính với nhiều biến chứng nguy hiểm.

Cách chăm sóc trẻ bị viêm đường hô hấp trên

Thông thường, sau 5-7 ngày viêm đường hô hấp trên sẽ lui dần và biến mất sau khoảng 5-7 ngày nữa. Vẫn có những trẻ chỉ cần tăng cường dinh dưỡng, nâng cao sức đề kháng và bệnh sẽ tự khỏi và không phải sử dụng bất kỳ loại thuốc nào. Tuy nhiên ở phần lớn trẻ sơ sinh, các triệu chứng gây ảnh hưởng đến sức khỏe, cuộc sống làm trẻ mệt mỏi, khó chịu, sốt cao, ho và nôn nhiều, mất ngủ, biếng ăn,… thì cha mẹ cần sớm đưa bé đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời.

Song song với biện pháp dùng thuốc thì cha mẹ cũng cần lưu ý chăm sóc con trẻ đúng cách để điều trị dứt điểm và ngăn ngừa bệnh tái phát.

Hạ sốt

Nếu trẻ sốt từ 37,5 đến dưới 38,5°:

• Cho trẻ nằm phòng thoáng mát, mặc áo quần mỏng, không bó sát.
• Dùng khăn mềm, ấm (37°C) lau trán, nách, bẹn cho trẻ.
• Theo dõi nhiệt độ 30 phút 1 lần.
• Cho trẻ bú mẹ tăng cường để bù nước

Nếu trẻ sốt từ 38,5°C trở lên:

• Tiếp tục lau người cho trẻ
• Sử dụng paracetamol uống hoặc đặt hậu môn liều 10-15mg/kg/lần, lặp lại sau 4-6h nếu trẻ vẫn sốt cao
• Theo dõi nhiệt độ 30 phút/lần. Nếu trẻ vẫn sốt cao trên 38,5°C liên tục trong 3-5 ngày hoặc hạ thân nhiệt cần ngay lập tức đưa trẻ đến cơ sở y tế.

Giảm ho

Ho thường là triệu chứng của viêm đường hô hấp dưới. Ho trong viêm đường hô hấp trên có thể do tình trạng tăng tiết nhiều đờm dãi nên có thể cho trẻ uống thuốc long đờm thảo dược. Nếu trẻ ho nhiều, cha mẹ nên đưa trẻ tới khám tại cơ sở y tế gần nhất.

Khắc phục chứng nôn, trớ

• Cho trẻ nằm nghiêng đầu sang một bên, làm sạch chất nôn ở miệng, họng, mũi trẻ. Lau khô chất nôn trên người trẻ bằng khăn mềm và nước ấm. Thay quần áo cho trẻ
• Cho trẻ bú làm nhiều lần, không cho trẻ ăn quá no
• Nếu trẻ nôn nhiều kèm theo các dấu hiệu mất nước như: mắt trũng, da nhăn nheo, li bì,… cần cho trẻ đi khám ngay. Không nên tự cho trẻ uống thuốc chống nôn nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.

Tăng cường hệ miễn dịch

Ở trẻ nhỏ, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên rất dễ bị vi khuẩn, virus tấn công và gây ra các bệnh về đường hô hấp.

Sau khi sinh, trẻ nhận được một lượng kháng thể từ mẹ, gọi là “hệ miễn dịch thụ động”. Tuy nhiên, sau đó các kháng thể này giảm mạnh trong khi hệ thống miễn dịch của trẻ chưa hoàn chỉnh. Phải đến 3-4 tuổi hệ thống này mới được hoàn thiện. Đây là lý do chính khiến trẻ dễ dàng mắc cảm cúm, viêm họng, viêm mũi dị ứng,…

Do vậy, để điều trị nhanh chóng và ngăn ngừa bệnh tái phát thì cha mẹ cần tích cực tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ. Ngoài chế độ dinh dưỡng, ngủ nghỉ, tiêm chủng đầy đủ, cha mẹ có thể tham khảo bổ sung các chất tăng cường hệ miễn dịch trực tiếp cho bé.

Làm sạch mũi, thông thoáng đường thở

• Nhỏ dung dịch rửa mũi (nước muối sinh lý 0,9%, nước muối ưu trương 3%,…) vào từng bên mũi cho trẻ để làm loãng dịch mũi. Loại bỏ dịch mũi bằng dụng cụ hút mũi sau đó dùng tăm bông sạch, khô vệ sinh lại. Tuy nhiên, không nên lạm dụng nước muối sinh lý vì có thể gây hư hại lớp niêm mạc mũi. Đặc biệt, không dùng miệng hút mũi để tránh lây thêm vi khuẩn cho trẻ.
• Làm thông mũi cho trẻ trước khi ăn hoặc bú. Bởi nếu để dịch nhiều, quánh dính và trẻ nuốt phải sẽ gây rối loạn tiêu hóa, buồn nôn khiến bé quấy khóc.
• Đặt trẻ nằm cao đầu hoặc bế trẻ tư thế thẳng.
• Giữ ấm cơ thể trẻ nếu là mùa đông, mùa hè không cần mặc áo quá dày, tránh gió lùa, giữ nhiệt độ phòng ≥ 25°C.
• Không nhỏ các loại nước theo truyền miệng như nước ép tỏi, hành vì rất dễ gây bỏng niêm mạc mũi ở trẻ

Chảy nước mũi nhiều, quánh dính gây nghẹt, tắc mũi là triệu thường gặp ở bệnh viêm đường hô hấp trên. Khác với người lớn có thể chủ động tống dịch mũi ra ngoài thì ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, việc sử dụng dung dịch rửa mũi là chỉ định cần thiết.

Tuy nhiên, việc dùng nước rửa mũi không đơn giản như nhiều mẹ vẫn nghĩ. Trên thị trường có nhiều loại dịch rửa mũi với nồng độ muối khác nhau ở dạng nhỏ giọt, dạng xịt, khí dung,… với nhiều đặc tính khác nhau.

Kinh nghiệm chọn nước rửa mũi an toàn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Dùng dung dịch muối rửa mũi là cách điều trị đơn giản và an toàn nhất cho trẻ bị sổ mũi, tắc, nghẽn mũi.

Nước muối sinh lý (Natri clorid 0,9%) hay nước muối biển được dùng khá phổ biến . Tuy nhiên, những năm gần đây, các nhà khoa học Châu Âu đã nghiên cứu tác dụng của dung dịch muối ưu trương (với hàm lượng 3%). Kết quả cho thấy muối ưu trương với những khả năng vượt trội so với nước muối sinh lý:

• Muối ưu trương hút nước giúp làm mềm các gỉ mũi gây nghẹt mũi
• Dòng chảy dung dịch muối giúp đẩy các chất cặn bã ra khỏi mũi tốt hơn
• Tính kháng viêm, sát trùng tốt hơn (do nồng độ muối cao hơn)

Nghiên cứu của tác giả P. Marchisiol (ĐH Mylan, Italia) trên trẻ viêm mũi dị ứng

Thông thường, nước muối rửa mũi sẽ được thiết kế ở 2 dạng nhỏ mũi và phun sương. Dạng phun sương được đánh giá mang lại hiệu quả cao hơn trong việc làm sạch sâu bên trong mũi, đồng thời an toàn hơn với niêm mạc mũi của trẻ. Chính vì thế mà nước rửa mũi dạng phun sương đang rất được ưa dùng.

Xem thêm: Hướng dẫn vệ sinh mũi cho trẻ sơ sinh hàng ngày đúng cách