Chọn thuốc trị táo bón cho trẻ loại nào hiệu quả?

Táo bón là một trong những bệnh lý đường tiêu hóa thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Song tình trạng này thường xuyên xảy ra và tái phát nhiều lần, mặc dù đã được điều trị là vấn đề nhiều cha mẹ có thể thấy rõ. Vậy thuốc trị táo bón cho trẻ loại nào mới hiệu quả?

Lưu ý khi điều trị táo bón ở trẻ em

Theo GS.TS Nguyễn Khánh Trạch (Chủ tịch Hội Nội khoa Việt Nam, Trưởng Khoa Tiêu hóa – BV Bạch Mai), đối với điều trị táo bón ở trẻ thường ưu tiên các phương pháp điều trị không dùng thuốc như:

• Thay đổi chế độ dinh dưỡng: bổ sung các chất xơ tự nhiên, giàu vitamin nhóm B hoặc các loại men tiêu hóa. Cho trẻ ăn các thực phẩm có tác dụng nhuận tràng như khoai lang, vừng đen, đu đủ,…
• Bổ sung lợi khuẩn probiotics, prebiotics, synbiotics,… giúp tăng cường sức mạnh của hệ tiêu hóa
• Giúp trẻ luyện tập phản xạ đại tiện hằng ngày
• Bổ sung đủ nước theo nhu cầu của trẻ
• Thực hiện các bài tập massage bụng, bài tập đạp xe,…
• Áp dụng một số mẹo dân gian

Các phương pháp trên khá hiệu quả và có ý nghĩa điều trị trong trường hợp trẻ bị táo bón nhẹ, hoặc mới bị táo bón. Tuy nhiên, không nên lạm dụng nhiều chất xơ hay “thần dược” men tiêu hóa, men vi sinh.

Với các trường hợp táo bón nặng hoặc sau điều trị tại nhà 2 tuần không có cải thiện, trẻ cần được điều trị bởi biện pháp chuyên biệt hơn. Cha mẹ cần cân nhắc sử dụng phương pháp thụt tháo hoặc các loại thuốc nhuận tràng cho trẻ theo sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Táo bón nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như: bệnh đại tràng, rối loạn chức năng dạ dày, trĩ, nứt hậu môn,… Đồng thời gây lãng phí thời gian và tốn kém trong điều trị.

Sản phẩm trị táo bón cho trẻ loại nào hiệu quả?

1. Polyethylen glycon 3350 (PEG 3350)

Theo GS.TS. Nguyễn Khánh Trạch, hiện nay, PEG 3350 là lựa chọn hàng đầu trong hầu hết các hướng dẫn điều trị táo bón cho trẻ như ở Châu Âu, Bắc Mỹ, Anh Quốc. Sau đó có thể kể đến Lactulose và sorbitol nếu trong điều kiện không có PEG 3350.

PEG 3350 đã được chứng minh an toàn, không giảm tác dụng khi dùng nhiều lần và lâu dài. PEG 3350 cũng là lựa chọn đầu tay trong điều trị duy trì – giai đoạn hỗ trợ hình thành thói quen đi tiêu bình thường ở trẻ và giúp trị dứt điểm chứng táo bón. Đặc biệt là ở những trẻ táo bón kéo dài, xuất hiện tâm lý sợ đi tiêu và nhịn tiêu.

Ngoài ra, PEG 3350 còn được biết đến với những ưu điểm nổi trội:

• Không hút nước trong cơ thể, không làm tăng điện giải
• Không bị lắng đọng, hấp thu trong cơ thể
• Không lên men, không thay đổi hệ vi sinh
• Không kích ứng niêm mạc
• Không gây đầy hơi, đau bụng

Tuy nhiên,  tránh dùng PEG 3350 cho trẻ đang bị tắc nghẽn ruột.

2. Lactulose, sorbitol đường uống

Lactulose, sorbitol thuộc nhóm nhuận tràng thẩm thấu, có tác dụng làm tăng hấp thu nước vào lòng ruột giúp làm mềm, tăng khối lượng, kích thước khối phân, từ đó kích thích hoạt động đại tràng cách tự nhiên để tống phân ra ngoài.

Tuy cùng thuộc nhóm nhuận tràng thẩm thấu, nhưng khác với PEG – chỉ sử dụng nước mà nó liên kết trong quá trình hòa tan để tạo hiệu ứng thẩm thấu, lactulose, sorbitol còn hút nước trong lòng ruột nên có thể gây rối loạn điện giải. Ngoài ra, những tác dụng phụ như đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn và nôn cũng thường gặp hơn.

3. Glycerin, Sorbitol thụt trực tràng

Sản phẩm này giúp kích thích nhu động trực tràng tại chỗ nên khiến trẻ có cảm giác mót rặn và đi ngoài nhanh chóng. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ thực sự cần thiết khi tất cả các phương pháp đường uống khác thất bại và cần có sự chỉ định của bác sĩ. Bởi việc lạm dụng, về ngắn hạn có thể gây tổn thương và viêm nhiễm hậu môn. Còn về lâu dài có thể gây mất phản xạ đi cầu tự nhiên, trẻ phụ thuộc vào thuốc và điều này rất khó chữa.

4. Bisacodyl

Bisacodyl thuộc nhóm nhuận tràng kích thích giúp làm tăng nhu động ruột, kích thích cơ đại tràng co bóp giúp phân đẩy ra ngoài nhanh hơn. Với Bisacodyl, có tài liệu ghi chống chỉ định cho trẻ dưới 6 tuổi, có tài liệu ghi chống chỉ định cho trẻ dưới 2 tuổi. Do vậy, cha mẹ tuyệt đối không tự ý sử dụng mà cần có sự chỉ định của bác sĩ theo liều lượng và thời gian quy định.

Thuốc có tính tẩy, làm tăng nhu động ruột và gây mất nước nên có hại cho trẻ. Bisacodyl thường được chỉ định cho trẻ khi các thuốc trên không có hiệu quả, dùng với liều lượng thấp trong thời gian rất ngắn.

Các bác sĩ chuyên khoa cũng cho biết, việc điều trị táo bón ở trẻ em đòi hỏi sự kiên trì và mất rất nhiều thời gian, đặc biệt là ở trẻ táo bón kéo dài. Không chỉ dừng lại ở việc tống phân tồn đọng trong đại tràng, trẻ cần được tiếp tục điều trị duy trì, kết hợp với các biện pháp không dùng thuốc cho đến khi lấy lại được thói quen đi tiêu tự nhiên.

Việc dừng thuốc đột ngột có thể khiến chứng táo bón tái phát và việc điều trị khó khăn hơn. Hiện nay, PEG 3350 được biết đến là chỉ định đầu tay trong điều trị duy trì chứng táo bón ở trẻ bởi tính an toàn, hiệu quả, không gây lệ thuộc. Song cha mẹ cần cho trẻ đi thăm khám chuyên khoa để biết được liều lượng và thời gian sử dụng phù hợp với tình trạng của trẻ.