Vệ sinh mũi cho trẻ em là liệu pháp đơn giản, dễ thực hiện và rất hiệu quả trong phòng và điều trị các bệnh lý hô hấp. Rửa mũi cho trẻ được khuyến cáo thực hiện hàng ngày, ngay khi trẻ có các triệu chứng hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi. Tuy nhiên, lựa chọn dung dịch muối ưu trương 3% hay nước muối sinh lý để rửa mũi thì nhiều cha, mẹ vẫn còn băn khoăn. Bài viết này sẽ giải thích ưu, nhược điểm của mỗi loại dung dịch dựa trên các nghiên cứu lâm sàng.
Nội dung bài viết
Nước muối sinh lý là gì?
Nước muối sinh lý là là hỗn hợp giữa nước và natri clorua ( Nacl) được pha chế với tỷ lệ 0,9%, tức 1 lít nước với 9 gam natri clorua tinh khiết, là dung dịch đẳng trương có áp suất thẩm thấu xấp xỉ với dịch trong cơ thể người. Nước muối sinh lý thường được dùng để cung cấp và bổ sung nước cũng như chất điện giải, dùng để rửa mắt, mũi, súc miệng.
Nước muối sinh lý an toàn và gần như không gây kích ứng. Nó phù hợp với các trường hợp vệ sinh mũi hàng ngày cho trẻ.
Nước muối ưu trương 3% là gì?
Nước muối ưu trương là hỗn hợp nước và natri clorua với nồng độ natri clorua trên 0,9% (hypertonic). Dung dịch muối ưu trương có nồng độ 3% kết hợp thêm một số thành phần trong đó có Natri Hyaluronate – một chất giữ ẩm niêm mạc hiệu quả. Dung dịch muối ưu trương 3% cho ra áp suất thẩm thấu cao hơn dịch cơ thể nhằm hút nước ra khỏi tế bào niêm mạc mũi giúp giảm phù nề, cải thiện triệu chứng nghẹt mũi.
Một ưu điểm nữa của muối ưu trương 3% là khả năng kháng khuẩn cao hơn muối sinh lý, điều này đem lại hiệu quả điều trị tốt hơn trong các bệnh lý đường hô hấp ở trẻ.
Nên sử dụng muối ưu trương hay muối sinh lý để vệ sinh mũi cho trẻ?
Như phân tích ở trên, muối sinh lý với đặc tính an toàn, có áp suất tương thích với cơ thể dịch người, muối sinh lý phù hợp với nhu cầu vệ sinh cá nhân hàng ngày.
Tuy nhiên, trong các trường hợp bệnh lý bệnh đường hô hấp như cảm lạnh, cảm cúm, viêm phế quản thì niêm mạc mũi trở nên phù nề, bị các mầm bệnh chiếm lĩnh các thụ thể niêm mạc mũi dẫn để trẻ bị chảy nước mũi, hắt hơi, nghẹt mũi. Khi đó, cha mẹ nên sử dụng dung dịch muối ưu trương để rửa mũi cho bé nhằm tận dụng các tác dụng hữu ích của muối ưu trương đó là:
- Nhanh chóng làm giảm phù nề niêm mạc mũi nhờ khả năng hút nước khỏi niêm mạc.
- Hút nước vào gỉ mũi làm mềm gỉ mũi, giúp dễ dàng loại bỏ gỉ mũi.
- Sát khuẩn niêm mạc giúp loại bỏ mầm bệnh bám tại niêm mạc mũi
Trong nghiên cứu ” 9. Hypertonic Saline Versus Isotonic Saline Nasal Irrigation Systematic Review and Meta-analysis” – ” Hiệu quả của dung dịch muối ưu trương so với muối sinh lý trong rửa mũi cho trẻ em – Một nghiên cứu tổng hợp” được đăng trên PubMed của tác giả Kanjanawasee D – Khoa Tai mũi họng, Khoa Y, Đại học Chulalongkorn, Bangkok, Thái Lan. Tác giả đã thiết lập n ghiên cứu với mục tiêu nhằm so sánh tác dụng của muối ưu trương ( viết tăt là HS) và nước muối sinh lý ( viết tắt là IS) trong rửa mũi nhằm điều trị các bệnh tại mũi, bao gồm viêm mũi và viêm mũi họng.
Kết quả có 9 nghiên cứu (740 bệnh nhân) được thu nhận. HS rửa mũi mang lại lợi ích lớn hơn IS trong việc giảm triệu chứng tại mũi (chênh lệch trung bình tiêu chuẩn (SMB) -0,58; khoảng tin cậy 95% [CI]: -0,76, -0,40); tuy nhiên, không có sự khác biệt nào được thể hiện trong cải tiến SNOT-20 (chênh lệch trung bình 1,81; KTC 95%: -0,68, 4,30). Trong các phân tích phân nhóm, các hiệu ứng có lợi cho HS đối với các triệu chứng lớn hơn ở 4 nhóm nhỏ. Đó là (1) bệnh nhân bị viêm mũi (SMD -1,09; KTC 95%: -1,42, -0,76) so với viêm mũi họng (SMB -0,37; KTC 95%: -0,58, -0,15), P <0,01; (2) bệnh nhân dưới 18 tuổi (SMD -1,22; KTC 95%: -1,53, -0,91) so với bệnh nhân trên 18 tuổi (SMD -0,26; KTC 95%: -0,49, -0,04), P <.01; (3) rửa mũi với lượng thể tích dung dịch lớn (SMB -0,89; KTC 95%: -1,18, -0,60) so với thể tích nhỏ (SMB -0,39; KTC 95%: -0,62, -0,16), P <0,01; và(4) dung dịch muối ưu trương <3% (SMD -1,09; 95% CI: -1,42, -0,76) so với nồng độ muối ưu trương tăng từ 3% -5% (SMD -1,20; CI 95%: -1,61, -0,78) và nồng độ tăng > 5% (SMĐ 0,20; KTC 95%: -0,15, 0,55), P <0,01.
Một trong 2 nghiên cứu lâm sàng được tổng hợp của tác giả đều đánh giá hiệu quả của HS cao hơn IS trong việc giảm các triệu chứng tại mũi và thời gian thông mũi.
Kết luận HS cải thiện triệu chứng tốt hơn so với IS trong điều trị các bệnh tại khoang mũi thông qua liệu pháp rửa mũi. Không có sự khác biệt về chất lượng bệnh cụ thể của cuộc sống.
Tuy nhiên, do đặc tính của sản phẩm muối ưu trương là hút nước từ tế bào niêm mạc mũi ra ngoài nên dung dịch muối ưu trương có nồng độ càng cao thì khả năng hút nước càng mạnh. Việc hút nước quá nhiều sẽ dẫn đến niêm mũi mũi bị khô, kích ứng gây khó chịu cho trẻ. Vì vậy, để đạt được hiệu quả cao và an toàn, cha mẹ nên lựa chọn dung dịch muối ưu trương có nồng độ 3%, và nên kết hợp với các thành phần giúp giữa ẩm và êm dịu niêm mạc mũi như Natri Hyaluronate.
